غلظت خون یا پلی سیتمی ورا یکی دیگر از شرایط پزشکی است که به علت عدم توازن تولید نوع خاصی از سلول های خون رخ می دهد که اگر به موقع تشخیص داده نشود تبدیل به یک شرایط تهدید کننده میشود ، متاسفانه هیچ درمان احتمالی برای آن وجود ندارد,اما هنوز هم برخی روش های طبیعی میتوانند به مبارزه با آن کمک کنند
از علت تا درمان بیماری غلظت خون یا پلی سیتمی ورا
بیماری غلظت خون یا پلی سیتمی ورا بسیار آهسته رشد میکند معمولا بیشتر از چند سال ؛ با اینکه اگر این بیماری را درمان نکنید یک تهدید برای زندگیتان است اما کسانی که به خوبی از آن مراقبت کنند شانس یک زندگی طولانی مدت را خواهند داشت. اغلب افراد، زمانی متوجه این شرایط میشوند که در سن 60 سالگی و یا بیشترهستند اما این میتواند در هر سنی اتفاق بیافتد. گفتنی است این شرایط در مردان، بیشتر از زنان رایج است.
اگرچه ممکن است برخی از علائم هشدار دهنده مانند سرگیجه,احساس ضعف و خستگی داشته باشیداما دلایل زیادی میتواند باعث این مشکلات شود ، اگرشما غلضت خون داشته باشید اولین نشانه آن میتواند زمانی باشد که یک آزمایش خون معمولی نشان دهد که تعداد زیادی سلولی خونی دربدن شما وجود دارد. درمان این شرایط به سن و نوع خاص بیماریتان بستگی دارد اگرشما نشانه های زیادی نداشته باشید پزشک شما بدون هیچ درمانی شما را معاینه می کند.
انواع غلظت خون یا پلی ستیمی
پلی ستیمی مطلق
اگر تولید گلبول های قرمز ،به علت فرآیند اولیه مغز استخوان و یا زمانی که از طریق یک فرآیند دیگر گلبول های قرمز اضافی دریافت شود، پلی سیتمی مطلق نامیده میشود.
پلی سیتمی اولیه
به علت عامل های ذاتی سلول های قرمز است و زمانی اتفاق می افتد که به دلیل اختلالات مغز استخوان سلول های قرمز اضافی در خون تولید میشود در مواردی خاص سلول های سفید و پلاکت ها، نیز بیش از حد تولید میشوند.
پلی سیتمی ثانویه
به علت افزایش طبیعی و یا ساختگی سطح رشد اریتروپویتین ها است بدین ترتیب منجر به افزایش تولید اریتروسیکل ها میشود در این شرایط ،اندازه اریتروسیکل ها میتواند از 6تا 8 میلیون و گاهی 9 میلیون شود. ممکن است غلضت خون برای چندین سال علائمی ایجاد نکند وقتی علائم اولیه شروع میشوند، به اندازه کافی خفیف به نظر می رسند ، شما ممکن است تازمانی که یک آزمایش خون ساده مشکلی نداشته باشد متوجه نشوید که غلضت خون دارید. تشخیص زود هنگام به شما کمک میکند که درمان را شروع کنید و امیدوار باشید که از لخته شدن خون و عوارض آن جلوگیری خواهید کرد.
علائم غلظت خون بالا
نشانه های رایج غلظت خون عبارتند از:
خستگی
خارش
مشکل تنفسی، زمانی که دراز میکشید
مشکل تمرکز
کاهش وزن
احساس درد در شکم
احساس راحتی کامل
تاری دید یا دوبینی
سرگیجه
ضعف
عرق کردن شدید
خون ریزی و یا کبودی
همانطور که بیماری شما پیشرفت میکند و خونتان با سلول های قرمز غلیظ تر میشود,علائم جدی تری ممکن است رخ دهد مانند:
خون ریزی شدید
مفاصل متورم
درد استخوان ها
قرمز شدن رنگ پوست صورت
خون ریزی لثه
احساس سوزش در دست یا پا
دلایل غلظت خون چیست؟
اکثر این موارد میتواند، در شرایط دیگر نیز اتفاق بیافتد پس تشخیص پزشک ضروری است.
عوامل خطر و علت های غلظت خون یا همان پلی سیتمی ورا
این بیماری در مردان بیشتر از زنان رخ میدهد و ممکن است بعد از 60 سالگی به این بیماری مبتلا شوید اما میتواند در هر سنی شروع شود.
علت اصلی این بیماری جهش(تغییر) ژن jak2است ، این ژن پروتئینی که باعث تولید سلول های خونی میشود را کنترل میکند.
تقریبا 95 درصد افرادی که به بیماری غلظت خون مبتلا هستند این جهش ژن را دارند، جهش هایی که باعث ابتلا به این بیماری میشود از طریق خانواده انتقال میابد اما اغلب بدون هیچ ارتباط خانوادگی اتفاق می افتد.
تحقیقات برای یافتن دلیل اختلال ژنتیکی که باعث بیماری غلظت خون میشود در حال انجام است. اگر شما به بیماری غلظت خون مبتلا هستید خطر ابتلا به عوارض جدی به این بستگی دارد که لخته خون در بدن شما چگونه تولید شده است.
عواملی که خطر لخته شدن خون در بیماری غلظت خون را دارند عبارتند از:
سابقه لخته شدن خون
فشارخون بالا
دیابت
سیگار کشیدن
کلسترول بالا
بارداری
خون غلیظ تر از حدطبیعی، میتواند خطرلخته شدن خون را بدون علت افزایش دهد.
غلظت خون بیماری است که در سالهای اخیر زیادتر شده است. هرگاه میزان هموگلوبین خون (درصد گلبول قرمز خون) از حد معمول بالاتر برود، غلظت خون رخ می دهد که حد طبیعی آن در مردان 45 درصد و در زنان پایین تر از این مقدار است که اگر این غلظت در مردان بالاتر از 60 درصد و در زنان بالاتر از 55 درصد شود، باید مورد بررسی قرار بگیرد.
غلظت خون یعنی بخش گلبول های قرمز، چند درصد از خون کامل را اشغال کرده است. نحوه کار نیز به این شکل است که از فردی 2 سی سی خون گرفته می شود. سپس این خون در دستگاه سانتریفیوژ با دور زیادی به چرخش درمی آید و بر اثر این چرخش، بخش های مختلف خون از هم جدا می شوند. در ادامه یک ستون که به گلبول های قرمز اختصاص داده شده است، از سایر بخش های خون جدا می شود و درصد را اعلام می کند. اما چه زمانی هموگلوبین خون در حد طبیعی است؟ در زنان، اگر میزان هموگلوبین بین 16-12 (48- 36 درصد) و در مردان بین 18- 14 (56-42 درصد) باشد، طبیعی است. اصطلاح غلظت خون را ما زمانی به کار می بریم که میزان گلبول های قرمز خون، از عدد 52 در زنان و از عدد 56 در مردان تجاوز کند. در این صورت بیمار دچار پرفشاری و غلظت خون شده است.
علت غلیظ شدن خون چیست ؟
تنها راهی که نشان می دهد فردی غلظت خون دارد یا نه، دادن آزمایش خون و اندازه گیری (اچ.تی.سی) هماتوکریت است. بعد از اینکه جواب آماده شد، پزشک دو دسته علت اولیه و ثانویه پیش رو دارد:
علت اولیه:مغز استخوان بدون هیچ محرکی از بیرون، خود به خود رفتار آنارشیستی نشان داده و شروع به تولید گلبول قرمز می کند که به آن پلیستمی می گویند و افزایش غلظت اولیه نامیده می شود بدون وجود علت ثانویه. درصد کمی از غلظت خون شامل علت اولیه می شود.
علت ثانویه:بین 95-90 درصد از کسانی که با غلظت خون به متخصص مراجعه می کنند، افرادی هستند که غلظت خون ثانویه دارند و این موضوع زمانی اتفاق می افتد که اکسیژن کافی به بافت های بدن نرسد. با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می کند تا بتواند کمبود اکسیژن رسانی به بافت های بدن را با افزایش تولید گلبول قرمز جبران کند. نمونه کسانی که با این مشکل مواجه می شوند، افرادی هستند که در ارتفاعات بلند و کوهستانی زندگی می کنند و چون با کمبود اکسیژن روبه رو هستند، دچار بیماری غلظت خون می شوند.
گاهی اوقات اکسیژن محیط مناسب است، اما به دلیل مشکلات ریوی، فرد دچار غلظت خون می شود یا ممکن است اکسیژن از ریه وارد خون شود، اما به دلیل مشکلات خونی، بین خون شریانی و وریدی، مشکلی وجود داشته باشد و خونی که در ریه پر از اکسیژن شده، بلافاصله با خون کم اکسیژن مخلوط شده و همین مساله سبب بروز غلظت خون شود. علت بعدی، هموگلوبین مادرزادی است که در آن افراد فامیل پرخون هستند و به علل مختلفی، مغز استخوان به گلبول سازی تحریک شود. یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار و مسمومیت با مونوکسیدکربن است که در نتیجه آنها اکسیژن رسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد می شود.
مصرف دخانیات یکی از علت های جدی درکنار مسائل قلبی است که هم باعث بروز سرطان شده و هم سبب غلیظ شدن خون فرد می شود. فرض کنید فردی مدام سردرد دارد و جریان خونش سیالیت و روانی لازم را ندارد و مرتب در خواب، خواب زده می شود، آیا چنین فردی در طول روز عصبی نیست؟ می تواند تمرکز لازم را برای انجام کار هایش داشته باشد؟ نه. ممکن است ما نتوانیم کار زیادی برای بیماری مادرزادی قلبی که خون پراکسیژن و کم اکسیژن در آن با هم مخلوط می شوند یا بیماری مغز استخوان انجام دهیم، اما مشکلی که به دست خود ما ایجاد شد، فقط نیاز به اراده دارد. بیماران وقتی به ما مراجعه می کنند، می بینیم عصبی هستند و دائم سردرد دارند که علت هم پرخونی است و مشکل هم مصرف سیگار و دخانیات است.
غلظت خون بیماری پیرمرد هاست؟
این بیماری بسته به اینکه بر اثر علت اولیه یا ثانویه در فرد ایجاد شده باشد، ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. ما افرادی داریم که در سن نوجوانی و به دلیل ارثی این مشکل را دارند. بچه هایی هستند که دیواره پایین قلب شان باز است یا مشکل ریوی دارند که آنها ازجمله کسانی هستند که درگیر غلظت خون می شوند.
غلظت خون را چگونه درمان کنیم ؟
وقتی پزشک متخصص باتوجه به جواب آزمایش متوجه شد که علت بروز غلظت خون در فرد، اولیه است یا ثانویه، درمان را آغاز می کند. اگر علت ثانویه بود، درمان علت زمینه ای – قلبی یا ریوی – را در صورتی که امکان پذیر باشد، آغاز می کند و در کنار آن هرگاه غلظت خون از 56درصد در مردان و 52درصد در زنان بالاتر برود، بخشی از خون کشیده و دور ریخته می شود. این کار نیز به شکل استاندارد انجام می شود تا غلظت خون کاهش پیدا کند. این عمل تا زمانی ادامه دارد که یکی از مهم ترین مواد خونساز بدن بر اثر خروج از بدن کم شود. در واقع به بیمار فقر آهن می دهیم تا دچار غلظت خون نشود. حال اگر علت پرخونی براثر علت اولیه یعنی ناشی از مغز استخوان باشد، در این حالت باید به درمان علت بیماری خونی بپردازیم و با خروج خون از یکی از رگ ها، میزان گلبول های قرمز خون تنظیم شوند.
چه کنیم که دوباره غلیظ نشود؟
یکی از سوالات افرادی که خون شان به حالت طبیعی برگشته این است که چه کار هایی انجام دهیم تا خون مان دوباره غلیظ نشود؟ این افراد بهتر است هم برای جلوگیری از غلیظ شدن خون و هم برای کمک به نیازمندان، به طور مستمر خون بدهند. مردان بهتر است هر سه ماه و زنان هر چهار ماه یکبار خون شان را اهدا کنند.
نشانه های غلظت خون را بشناسید
زمانی که سیالیت خون از حدی بالاتر برود، اکسیژن رسانی کم شده و حتی ممکن است سبب توقف حرکت خون در رگ ها شود، به همین دلیل غلظت خون در برخی مواقع می تواند با توقف حرکت خون، فرد را دچار سکته مغزی کند. پس وجود نشانه هایی که در ادامه می آوریم را جدی بگیرید!
درمان غلظت خون
1. لب های تان بنفش شده؟
وقتی میزان هموگلوبین بدون اکسیژن بیش از حد باشد، مخاط های بدن مثل لب به رنگ بنفش درمی آیند. انگشتان دست و پا و زیر ناخن ها بنفش شده، چشم ها پرخون و پوست صورت نیز بر افروخته می شود. با دیدن این علائم ظاهری می توانید نسبت به غلیظ شدن خون تان شک کرده و برای تشخیص نهایی حتما به متخصص مراجعه کنید.
2. سرتان گیج می رود؟
وقتی غلظت هموگلوبین خون زیاد می شود، سیالیت، روانی و حرکت خون کم شده و فرد دچار سرگیجه و رخوت شده و خون دماغ می شود. اگر سرگیجه و رخوت بدون هیچ دلیل زمینه ای دیگری سراغ شما بیاید و گاه و بی گاه بینی تان هم خون ریزی کند، باید نسبت به غلیظ شدن خون تان مشکوک شوید و این نشانه ها را بررسی کنید.
3. نفس نفس می زنید؟
کسانی که مشکل ریوی دارند، تنگی نفس پیدا می کنند و نفس نفس می زنند هم ممکن است به خاطر غلظت خون شان دچار تشدید این علائم شده باشند. پس هر تنگی نفسی را به حساب آلرژی یا آلودگی هوا نگذارید. گذشته از این، افرادی که مشکل قلبی دارند و تپش قلب پیدا می کنند هم می توانند دچار این مشکل باشند.
طب سنتی چه می گوید؟
گرچه به باور طب رایج، افزایش تعداد گلبول های قرمز خون می تواند نشانه غلیظ شدنش باشد، اما طب سنتی تعریف نسبتا متفاوتی از غلظت خون ارائه می دهد. دکتر قدیر محمدی، متخصص طب سنتی می گوید که این علم، مشکل غلظت خون را به شکل زیر توضیح می دهد:
سرم خون غلیظ شود…
در طب رایج، می گویند اگر تعداد گلبول های خون در حجم به خصوصی از خون بیشتر باشد، فرد مبتلا به غلظت خون است و با بخش سرمی یا مایع کاری ندارند. اما در طب سنتی، اگر گلبول های خون کمتر شود، اما سرم خون غلیظ تر باشد، می گوییم غلظت خون وجود دارد. غلظت خون مشکل شایعی است که می تواند به علت های متفاوتی فرد را گرفتار خود کند.
دمای بدن شما هم بی تاثیر نیست
گاهی اوقات هم اگر دمای بدن از آن حد طبیعی که 37درجه است، پایین تر بیاید و سردتر شود، خون هم متراکم شده و غلیظ می شود. در این شرایط دمای بدن فرد می تواند بدون وجود عوامل زمینه ای دیگر، او را به مشکل غلظت خون دچار کند. درست مثل یخ و آب که یخ نسبت به آب غلیظ تر است چون ملکول های آن نسبت به هم در شرایط متراکم تری قرار دارند. اما آب رقیق است و ملکول هایش با فاصله بیشتری از هم هستند. یعنی هرچه دمای بدن پایین باشد و خون سردتر، گلبول های خون به هم چسبیده تر می شوند و در حجم به خصوصی از خون زیاد به نظر می آیند، ضمن اینکه ممکن است همین فرد دچار کم خونی باشد.
خون تیره همیشه غلیظ نیست
خونی که در سرخرگ ها جریان دارد، شفاف و قرمزرنگ است، اما خونی که در سیاهرگ ها وجود دارد، تیره رنگ است و اکسیژن کمی دارد. اکسیژن این خون در سیاهرگ مصرف شده، به بافت ها آمده و حین گردش، مقداری از فضولات گردش سلولی هم به آن اضافه شده و این خون به قلب و ریه برمی گردد تا دوباره اکسیژن بگیرد، بنابراین نمی توانیم بگوییم لزوما خونی که تیره است، غلیظ هم هست. به بیان دیگر، خون تیره، لزوما غلیظ نیست، ولی خون غلیظ به طور قطع تیره هست. ممکن است خون تیره داشته باشیم اما غلیظ هم نباشد. به همان دلیلی که اشاره شد ممکن است سلول ها به هم چسبیده باشند و به نظر بیاید خون تیره است، اما در واقع غلیظ نیست
درمان غلظت خون
چند توصیه
پزشکان بر این اعتقادند که با نوشیدن آب، غلظت خون در حد متعادل باقی می ماند و مشکلاتی چون لخته شدن خون به جهت غلظت خون که عاملی در بروز سکته قلبی است بروز نمی کند.
به طورکلی میوه ها و سبزی ها به علت دارا بودن ویتامینC و فیبرهای محلول و نامحلول، یک عمل حفاظتی در قبال افزایش غلظت خون و کاهش میزان فیبرینوژن (پروتئینی که تبدیل به لخته خون می شود) و افزایش فشارخون دارند که از مهم ترین آنها جهت رفع غلظت خون می توان به آلبالو، لیموترش و موز جهت صاف کردن خون اشاره کرد