تنها روستای صخره ای ایران
روستای « کندوان» در 22کیلومتری اسکو و 62 کیلومتری تبریز در میان دره‌ای با صفا کنار رودخانه‌ای پر آب به همین نام واقع شده است و شیوه بنای خانه‌های این روستا از نوع معماری صخره‌ای به شکل مخروطی یا کله قندی مربوط به قرن هفتم هجری است.
این روستا با ویژگی‌های تاریخی،معماری صخره‌ای، مناظر، چشم‌اندازهای طبیعی و چشمه آب معدنی کندوان،از پتانسیل های تاریخی و طبیعی ارزشمندی در بخش گردشگر روستای دامنه برخوردار است.این آبادی جزو دهستان سهند از توابع بخش مرکزی شهرستان اسکو است.
کندوان نه فقط به عنواون یک روستا بلکه به عنوان یک محدوده جغرافیایی با ویژگی‌های محیطی، طبیعی، فرهنگی تاریخی و منطقه‌ای توریستی مطرح است.
وجه تسمیه روستای کندوان
کلمه کندوان از دو کله (کند) و (جان) تشکیل شده و در اصطلاح ترکی به معنی (ره) و جان به معنی ( خود ئوز) است با توجه به شرایط اقلیمی سرد و یخبندان و توپوگرافی سخت و ناهموار منطقه مردم توانستند با دستیابی به کران‌ها و ایجاد حفره در آنها خود را در مقابل شرایط سخت اقلیمی حفظ کنند.این امر موجب شده که کلمه جان در آخر کلمه کند به عنوان پسوند قرار گیرد و کلمه کند جان را بوجود آورد.
روستای کندوان که از نظر موقعیت جغرافیایی در ارتفاع بیش از 2200 متری و در دامنه شیب تند در امتداد روردخانه استقرار یافته و به علت نداشتن خاک مساعد کشاورزی، نبود راه های ارتباطی ، سرما، کمبود زمین‌های مسطح برای کشت و زرع و علی الخصوص کشت آبی،دارای شرایط نامساعد زندگی است.
کوهستانی بودن منطقه باعث ایجاد جویبارهایی در سطح مناطق شیب دار است که به سمت دره حرکت می‌کنند و سرشاخه‌های اولیه رود کندوان را تشکیل می‌دهند.به علت ارتفاع بالا و وجود برف در تمام مدت سال و ذوب تدریجی برف‌ها ، مراتع طبیعی در منطقه وجود دارد به همین جهت دامداری جزو فعالیت های اصلی به شمار می‌رود و کشاورزی دیمی در دامنه‌ها و زمین‌های ناهموار منطقه در مسیر چشمه سارهای آبدار کوهستانی وجود دارد.
بنا به تحقیقی که توسط دانشکده معماری تهران انجام گرفت و بنا به روایت کهنسالان این روستا از قرن هفتم هجری به بعد مسکونی شده است. بدین ترتیب که اهالی کندوان ابتدا ساکن روستای حیله‌ور که در دو کیلومتری غرب آن است که در قرن هفتم هجری مقارن با حمله مغول به دلیل عدم امنیت جانی، مالی و بلایای طبیعی مانند سیل به دشت کوچک مقابل روستای فعلی عزیمت کردند که این دشت ابتدا محل ییلاق ساکنین دهات اطراف بود و حفره‌های سنگی را کندند و به صورت مسکن درآوردند.
جهت استقرار مناسب کران ها که اکثراً رو به جنوب هستند و امنیت جانی و مالی را از دست حمله راهزنان ، بلایای طبیعی و همسازی با اقلیم آنها را به صورت مساکن مطلوب و مناسب جهت تشکیل یک روستا درآورده است.
تنها روستای صخره ای ایران
روایت دیگری حاکی از آنها است که حدود 800 سال قبل گروهی از جنگجویان که از منطقه عبور می کردند، کندوان را به عنواون پایگاه خود انتخاب کردند و بعدها همین جنگجویان آن را بصورت دهکده‌ای درآوردند.
برخی از باستان شناسان قدمت این روستا را به دوره‌های پیش از اسلام نسبت می‌دهند. در دل این تپه‌های بلند که ارتفاع بعضی از آنها به 40 متر می‌رسد آغل، انبار و اتاقک حفر شده که بسیار دیدنی است و ضخامت جنس و طبقات تپه‌ها و مخروط ها از نوع اینمبریت و لاهار است که بر اثر مخلوط شدن مواد آتشفشانی سهند با گل و لای حاصل از باران سیل آسا به‌وجود آمده است. بلندی این تپه‌های مخروطی و هرمی شکل بیش از 60 متر است.تشکیلات طبقات بر روی آبرفت قدیمی واقع شده و رودخانه کندوان بیش از 10 متر از آن را حفر کرده و پایین برده است.
کرانه‌های مخروطی شکل دامنه کوه‌های سهند برای گردشگران داخلی و خارجی یادآور بهترین مناظر طبیعی و تاریخی ایران است چرا که این دامنه روستای تاریخی و توریستی کندوان را در دل خود جای داده است.
جاذبه‌های این روستای تاریخی به گونه‌ای است که مشاوران سازمان بین المللی گردشگری از دیدن آن به وجد آمده و « کندوان» را یک اثر جهانی دانستند.
دره شمالی جنوبی سرسبز کندوان یکی از خوش آب و هوا‌ترین و زیباترین نقاط کوهستانی ایران به شمار می‌رود که علاوه بر نهر نسبتاً بزرگ دارای چشمه‌های آب معدنی نیز هست که خواص پزشکی زیادی از جمله دفع سنگ کلیه دارد.
معماری صخره‌ای حاکی از صحنه‌های مبارزه وجدان انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره‌های طبیعت است.
به یاد ماندنی‌ترین ویژگی « کندوان» سیمای کالبدی آن است، طبیعت در این بخش از کوهستان سهند، هنرنمایی خود را به شکل صخره‌ای سنگی دوک مانند در برابر چشم آدمیان نهاده و آدمی‌از زمانی که به روزگار ساسانیان می‌رسد با کندن و حفاری کردن این دوک‌های سنگی، یکی از دیدنی‌ترین و کم مانندترین نمونه‌های معماری را باز آفریده است.
در نگاه نخست به روستای «کندوان»، مخروط های نوک‌تیزی دیده می‌شوند که در سطح آنها سوراخ‌هایی وجود دارد. درون هر مخروط، اتاق‌هایی را می‌توان دید که از آنها به‌عنوان فضاهای نشیمن، آشپزخانه و حتی انبار و طویله استفاده می‌شود.
معماری صخره‌ای کندوان حاکی از صحنه‌های مبارزه وجدان انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره‌های طبیعت است.
در معماری معمولی به وسیله مصالح ساختمانی گچ ، آهک و خشت هیئت اصلی بنابه وجود می‌آید، در صورتی که در معماری صخره ای، فضای مورد نظر در درون توده سنگ‌ها هویدا می‌گردد و سنگ طبیعی نیز مانند کالبد بناها قشری مستحکم در اطراف این فضا ایجاد میکند.
به یاد ماندنی‌ترین ویژگی کندوان سیمای کالبدی آن است، طبیعت در این بخش از کوهستان سهند، هنرنمایی خود را به شکل صخره‌ای سنگی دوک مانند در برابر چشم آدمیان نهاده و آدمی‌از زمانی که به روزگار ساسانیان می‌رسد با کندن و حفاری کردن این دوک‌های سنگی، یکی از دیدنی‌ترین و کم مانندترین نمونه‌های معماری را باز آفریده است .
نخستین کسانی که کندوان را شکل داده‌اند با کندن مکان‌های بایسته زندگی خود در دل سنگ‌ها بی‌آنکه سیمای طبیعت را برای رسیدن به خواسته خود دگرگون یا ویران کنند، دست به آفرینشی زده‌اند که نشان از فرهنگ بسیار والای زیست گروهی دارد.
در کندوان طبیعت، بستر شکل گیری بافت زیستگاه را از پیش در برابر آدمی‌گسترده است و آدمی هشیارانه این پیشکش را گرامی‌داشته و چیدمان شایسته را همخوان با طبیعت پیش رو خود با زیبایی و آرایی در خور نشان داده است .
جز اتاق‌های نشیمن روستائیان، دو مسجد با ستون سنگی و بیش از صدها آغل در دل مخروط ها کنده شده‌اند. در درون هر مخروط بین دو تا چهار طبقه، مسکن ساخته شده است و کوچه‌های روستا در حقیقت همان شیارهای ناشی از جریان تخریبی آب‌ها هستند.
در کندوان طبیعت، بستر شکل گیری بافت زیستگاه را از پیش در برابر آدمی‌گسترده است و آدمی‌هشیارانه این پیشکش را گرامی‌داشته و چیدمان شایسته را همخوان با طبیعت پیش رو خود با زیبایی و آرایی در خور نشان داده است.
بافت قدیمی‌ترین روستای کندوان که یکی از زیباترین و منحصر به فردترین روستاهای تاریخی کشور و تنها روستای زنده صخره‌ای محسوب می‌شود، هم اکنون با ساخت و ساز‌های جدید در این روستا که متفاوت با بافت گذشته است با تهدیدی جدی رو به رو شده است.
*روستا ی اشتبین
روستای اشتبین زادگاه شاعر توانمند آذربایجانی « ابوالقاسم نباتی» نیز در 150کیلومتری شمال تبریز یکی از زیبایی‌های منحصر بفرد ایران در شمال غرب کشور محسوب می‌شود.
این روستا در کنار رود ارس و با فاصله ای مه چندان زیاد از این رودخانه مرزی واقع شده است.
در طراحی خانه های این روستای تاریخی به دلیل این که در شیب تند کوه واقع شده ، هوشمندی زیادی به کار رفته است. خانه های قدیمی این روستا به شیوه معماری دوره صفویه و قاجار ساخته شده اند.روستای اشتبین در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
یکی از دلایل بکر ماندن طبیعت و فرم این دهکده نزدیکی آن به مرزهای شوروی سابق و جلوگیری عوامل اطلاعات و انتظامی رژیم سابق از رفت و آمدها به این روستا ذکر شده است.
*روستای سیس شبستر
روستای سیس در 14 کیلومتری شبستر واقع و از آثار دیدنی متعددی برخوردار است از جمله سنگ قیزیل داشن به رنگ سرخی مایل به صورتی و به شکل صندوق است که دور تا دور آن عباراتی به خط کوفی نقر گردیده است. همچنین مزار پیر رجب و شیخ اسماعیل از عرفای بزرگ قرن هفت و هشت هجری قمری که در نزدیکی آن مجسمه قوچ سنگی بزرگی قرار گرفته ، از اماکن کقدس اهالی محسوب می شود.
مسجد محمد حنیفه که بنای اولیه آن منسوب به صفویه است و در کنار آن مقبره باله حسن از مریدان شیخ شهاب الدین اهری قرار دارد از دیگر آثار سیس به شمار می آید.
تنها روستای صخره ای ایران
*روستای قدمگاه
روستای قدمگاه یا بادمیار در جنوب آذرشهر از روستاهایی است که دارای یک گورستان تاریخی است علاوه بر آن در نزدیکی این روستا غار بزرگی وجود دارد که به نام معبد یا مسجد غار معروف است.
بعضی از باستان شناسان قدمت این غار را به دوران پیش از تاریخ نسبت می دهند وبر این عقیده اند که ابتدا به عنوان معبد استفاده شده و بتدریج در قرون شش ، هفتم و هشتم به بعد محل تکیه دراویش و عرفابود و سپس به مسجد تبدیل شد. این معبد به شکل کنبدی استوانه ای به ارتفاع 12 متر با قاعده ای به شعاع هفت متر است که در نوک گنبد منفذی جهت تهویه و روشنایی تعبیه شده است.در حال حاضر نیز مردم جهت انجام برخی مراسم مذهبی از این مسجد استفاده می کنند.
منبع: تنها روستا صخره ای ایران
(0)
(0)
