رز سانگ

علامت پوکی استخوان چیست؟

 

اهمیت پوکی استخوان در این است که اغلب تا زمان شکستگی استخوانی علامتی ندارد. ستون فقرات، استخوان ران، لگن، مچ دست و انتهای ساعد به ترتیب شایع‌ترین محل‌هایی هستند که در اثر پوکی استخوان دچار شکستگی می‌شوند. بسیاری از شکستگی‌های ستون فقرات فقط با درد شدید پشت همراه هستند و علامت دیگری ندارند. انحراف ستون مهره‌ها در اثر جوش خوردن خودبخودی آن‌ها می‌تواند از علایم این بیماری باشد.

پوکی استخوان، بیماری خاموشی است

این بیماری بزرگ‌ترین دغدغه خانم‌ها برای روز‌های میانسالی است. مشکلی که دیر یا زود سراغ همه ما را خواهد گرفت؛ بنابراین خود را آماده مقابله کنید.

پوکی استخوان «بیماری خاموش» نامیده می‌شود، زیرا علائم بالینی نداشته و در صورت پیشگیری و درمان نکردن پیشرفت می‌کند و اولین بار خود را با عوارض جانبی که همان شکستگی استخوان و حتی گاهی مرگ است نشان می‌دهد. در حالی که این بیماری ناتوان‌کننده، در مراحل اولیه قابل تشخیص، پیشگیری و درمان است.

پوکی استخوان بیماری‌ای است که با کاهش توده استخوانی و تغییر ساختمان میکروسکوپی استخوان، منجر به افزایش شکستگی استخوان و افزایش ریسک شکستگی (نه لزوما بروز شکستگی) می‌شود.

خانم‌ها بیشتر در خطر هستند

در سنین بالای ۵، ۰ سال ریسک شکستگی‌های شایع از پوکی استخوان در استخوان بالای پا، مهره‌های کمر و انتهای استخوان ساعد افزایش پیدا می‌کند که در خانم‌ها ۴، ۰ درصد و در آقایان ۱، ۲ درصد است.

مطالعات اولیه واحد استئوپروز مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه تهران نشان می‌دهد که متأسفانه دانسیته استخوان (تراکم استخوان) در ایرانیان نسبت به استاندارد‌های بین‌المللی کمتر است.

به‌طوری که در خانم‌ها این دانسیته در ستون فقرات ۵/۶ درصد و استخوان بالای پا ۴/۵ درصد پایین‌تر است و در آقایان این کاهش در ستون مهره‌ها به طور متوسط ۸/۱، ۳ درصد و در استخوان بالای پا ۶/۴ درصد است.

پوکی استخوان چگونه منجر به شکستگی می‌شود؟

حدود ۵ درصد زمین خوردگی‌ها منجر به شکستگی می‌شوند. مسلما استخوان‌هایی که استحکام کافی برای حفظ تعادل بدن را نداشته باشند، براحتی متعاقب نیرو‌های جزیی مثل زمین خوردن و یا سقوط از پله دچار شکستگی می‌شوند. به همین دلیل شایع‌ترین علت شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان، سقوط و زمین خوردن است. عواملی مانند موانع محیطی، نور کم، اختلال بینایی، فراموشی، استفاده از دارو‌های خواب‌آور در افزایش احتمال سقوط و شکستگی نقش دارند.

سیکل‌های قاعدگی را کنترل کنید

در میان هورمون‌های زنانه استروژن عاملی است که باعث تحریک و جذب کلسیم از روده‌ها می‌شود و پروژسترون مانع از اثر ترکیبات کورتون‌دار بر بدن می‌شود و ترکیب استخوان‌سازی را بیشتر می‌کند.

توده استخوانی در خانم‌ها به وضعیت سیکل‌های قاعدگی بستگی دارد. شروع زودرس قاعدگی باعث افزایش توده استخوانی و تاخیر آن موجب کاهش توده استخوانی می‌شود.

قاعدگی نامنظم کاهش توده استخوانی را به دنبال دارد پس کنترل سیکل‌های قاعدگی مرتب از ضروریات است.

چه عواملی ایجاد کننده پوکی استخوان هستند؟

– سن: با بالا رفتن سن، تراکم استخوان در هر دو جنس به تدریج کاهش می‌یابد؛ به طوری که از حدود ۴۰ سالگی نیم تا یک درصد در سال کاهش می‌یابد.

– جنس: پوکی استخوان در زنان به دلیل کم بودن توده استخوان و پدیده یائسگی شایع‌تر است. زنان در هر سنی ۴ تا ۵ برابر مردان دچار شکستگی استخوان می‌شوند.

– یائسگی و کاهش هورمون‌های جنسی: هورمون‌های جنسی نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها دارند. بنابراین هر عاملی از جمله یائسگی که باعث کم شدن این هورمون‌ها شود پوکی استخوان را تسریع می‌کند.

– سابقه فامیلی: در صورت سابقه شکستگی در بستگان نزدیک (پدر، مادر، خواهر و برادر)، احتمال ابتلا به شکستگی تا دو برابر افزایش می‌یابد.

– نژاد و عوامل ارثی: نژاد آسیایی و افرادی که پوست و موی روشن دارند بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.

– جثه بدنی: استخوان بندی ظریف و جثه کوچک‌تر موجب افزایش احتمال پوکی استخوان می‌شود.

– بیماری‌های همراه: برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های مزمن کبد و کلیه، دیابت نوع ۱، افزایش هورمون تیروئید و پاراتیروئید، اختلالات هورمون‌های جنسی، اسهال مزمن و اختلالات سوء جذب، بی‌اشت‌هایی عصبی، پیوند اعضا و برخی سرطان‌ها باعث افزایش احتمال ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند.

– مصرف داروها: مصرف طولانی مدت دارو‌های حاوی کورتون، دارو‌های ضد صرع و دارو‌هایی که برای درمان بیماری‌های تیروئید مصرف می‌شوند؛ موجب بروز پوکی استخوان می‌شود. این دسته دارو‌ها حتما باید با تجویز پزشک و در صورت نیاز با مکمل‌های دارویی مانند کلسیم و ویتامین «د» مصرف شوند.

– مصرف دخانیات و الکل: مصرف دخانیات شامل سیگار، قلیان، پیپ و چپق موجب اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون‌های جنسی می‌شود که به تسریع پوکی استخوان می‌انجامد. مصرف الکل نیز با کم کردن فعالیت سلول‌های سازنده استخوان موجب پوکی استخوان می‌شود.

چگونگی پیشگیری از پوکی استخوان

 

– قرار گرفتن در معرض نور مستقیم آفتاب به دریافت ویتامین «د» کمک می‌کند.

– از منابع کلسیم و ویتامین «د» به اندازه کافی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.

– از مصرف دخانیات به هر شکل (سیگار و قلیان) خودداری کنید.

– ورزش مستمر و مناسب را در برنامه زندگی خود بگنجانید.

– غلات، لبنیات، حبوبات، سبزی، ماهی و میوه را در رژیم غذایی خود بگنجانید. مصرف روزانه ۳ لیوان شیر یا ماست کم چرب (یا دو قطعه پنیر بجای هر لیوان شیر) می‌تواند کلسیم مورد نیاز روزانه بدن را تامین کرده به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.

– از مصرف نوشابه یا قهوه خودداری کرده و دوغ کم نمک را جایگزین آن کنید. روزانه ۸-۶ لیوان آب بنوشید.

– ماهی‌ها، جگر و تخم مرغ منابع غذایی حاوی ویتامین «د» هستند. از آن‌ها در برنامه هفتگی غذایی خود استفاده کنید.

اگر قادر به انجام انواع ورزش‌ها نیستید حداقل سه بار در هفته به مدت ۳۰-۲۰ دقیقه پیاده روی کنید. پیاده روی بهترین جایگزین برای انواع ورزش‌ها جهت جلوگیری از پوکی استخوان است.

منبع:علائم پوکی استخوان در زنان

علائم پوکی استخوان در زنان