قرص آلپرازولام یا زاناکس چیست نحوه مصرف و عوارض جانبی آن کدامند

قرص آلپرازولام یا زاناکس جز گروه دارویی بنزودیازپین از قبیل دیازپام، کلونازپام و لورازپام است و برای کنترل بیماری هایی از قبیل اضطراب، بی قراری، حملات هراس، بی خوابی و برخی دیگر از اختلالات روانی تجویز می گردد. نام های دیگر تجاری آلپرازولام، زاناکس(Xanax) و نیراوام(Niravam) می باشد. سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) در اکتبر سال 1982 اثر این دارو را تایید نمود، طبق گزارشی در سال 2012 آلپرازولام سیزدهمین داروی پر فروش در آمریکا بوده است.

آلپرازولام در دوزهای 0.25 میلیگرم، 0.5، 1 و 2 میلیگرم تولید و عرضه می شود، در دوز یکسان، اثر آن تا 10 برابر بیشتر از قرص والیوم(دیازپام) می باشد.

عملکرد آلپرازولام(زاناکس) چگونه است؟

آلپرازولام فعالیت سیستم اعصاب مرکزی را سرکوب می کند بدین معنی که از فعالیت، تحریک پذیری و واکنش مغز می کاهد و اجازه می دهد مغز و سیستم اعصاب مرکزی زمان بیشتری برای استراحت داشته باشند، این امر موجب تعادل بین سیستم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک می گردد، به عبارتی می توان گفت آلپرازولام اثر آرامبخش و کسل کننده دارد.

آلپرازولام سرعت حرکت ناقل های شیمیایی در مغز که ممکن است نامتعادل باشند را کاهش می دهد و نتیجه آن کاستن از فعالیت های غیر طبیعی مغز، تنش های عصبی و اضطراب می باشد. آلپرازولام این عمل را با افزایش فعالیت گابا(GABA) انجام می دهد، گابا آمینو بوتیریک اسید(گابا) یک ماده شیمیایی طبیعی از خانواده اسیدهای آمینه است که در مغز تولید و به عنوان یک انتقال دهنده عصبی می باشد و موجب افزایش حس آرامش و استراحت پذیری می گردد.

آلپرازولام و اثر آن بر اضطراب و تشنج:

زمانی که بیمار اضطراب، هراس و یا تشنج را تجربه می کند فعالیت مغز وی به شدت بالا بوده و در حالتی قرار دارد که به آن آماده باش گویند، در این حالت فرد قادر به کنترل فعالیت های ذهنی خود نمی باشد و به دنبال آن علائمی مانند افزایش ضربان قلب و سرعت تنفس، تعریق و غیره را تجربه می کند، مصرف آلپرازولام  در این بیماران موجب کاهش فعالیت مغز شده و نتیجه آن آرام شدن ذهن و جسم  و به دنبال آن کاهش اضطراب، ضربان قلب و ایجاد آرامش می باشد.

تاثیر آلپرازولام بر بی خوابی:

در بسیاری از بیماران علت بی خوابی عدم کنترل افکار و فعالیت بیش از حد مغز می باشد، در این افراد هنگام شب بدن خسته اما ذهن فعال بوده و به طور غیر ارادی به موضوعات مختلف معطوف می شود و فرد توان کافی برای مهار این افکار را ندارد.

مصرف آلپرازولام در این افراد باعث کاهش فعالیت مغز شده و به فکر پراکنی پایان می دهد و بستر را برای خواب و استراحت فراهم می آورد و با این مکانیزم به عنوان یک قرص خواب آور نیز شناخته می شود.

اگر پزشکتان این دارو را برای درمان بی خوابی تجویز کرده است آنرا دیر هنگام در شب مصرف نکنید زیرا در روز بعد احساس خواب آلودگی و گیجی خواهید داشت. برنامه مصرف را طوری تنظیم نمایید که آغاز فعالیت روزانه شما حداقل 10 ساعت بعد از مصرف این دارو باشد، به عنوان مثال اگر صبح ساعت 8 از خواب بیدار می شوید قرص آلپرازولام را ساعت  9 الی 10 شب مصرف نمایید تا هم از خواب کافی بهره مند شوید و هم هنگام بیدار شدن تقریبا با پایان اثر دارو همزمان باشد. همچنین مواد فعال در این دارو از طریق ادرار دفع می شوند و در صبح با نوشیدن 2 لیوان آب بصورت ناشتا می توانید کمک به پایان اثر آن نمایید.

سرعت عمل و تاثیر دارو:

سرعت عمل این دارو بستگی به شدت بیماری، سن و همچنین سرعت متابولیزم(سوخت و ساز) بدن فرد دارد. در برخی از افراد در کمتر از 5 دقیقه بعد از جذب اثر می کند.

نیمه عمر و مدت اثر دارو:

به طور میانگین نیمه عمر زاناکس 11 ساعت می باشد اما در برخی افراد مبتلا به اختلالات شدید این زمان کوتاه تر بوده و نیاز است چند دوز در روز مصرف گردد.

چگونه می توان بر سرعت و میزان اثر آلپرازولام افزود:

بهتر است زاناکس را با شکم خالی و با فاصله از غذا مصرف کنید، مصرف آن با معده پر سبب تاخیر در جذب و اثر دارو می شود به عبارتی ابتدا غذا باید هضم شود تا این دارو نیز همراه آن جذب گردد. اما زمانی که معده خالی است این دارو ظرف 5 الی 30 دقیقه جذب و اثر می کند.

در افرادی که دچار اضطراب شدید یا حمله ناگهانی ترس می شوند می توانند قرص را زیر زبان قرار دهند تا سریعتر جذب گردد. همچنین محلول آلپرازولام نیز تولید می شود که از طریق دهان و زیر زبان جذب می گردد و مناسب برای این دسته از بیماران می باشد.

آیا آلپرازولام برای همه بیماران موثر است؟

خیر این دارو برای همه موثر و مناسب نمی باشد، امکان اعتیاد به آن در بسیاری از افراد وجود دارد و در برخی موارد موجب عوارض جانبی جدی می گردد، بدون تجویز پزشک نباید از این دارو استفاده نمود.

زاناکس برای کسانی که سابقه اعتیاد به الکل و مواد مخدر دارند به هیچ وجه توصیه نمی شود.

دوز و نحوه مصرف آلپرازولام:

این دارو به شکل خوراکی و از طریق دهان مصرف می گردد، دوز مصرف بستگی به شدت بیماری، سن و میزان واکنش بدن به آن دارد، معمولا پزشک درمان را با دوز کم آغاز می کند و در صورت نیاز به آرامی و طی چند هفته بر دوز مصرف می افزاید تا مشخص شود چه دوزی برای بیمار مناسب و موثر می باشد. این دارو را دقیقا مطابق دستور پزشک مصرف نمایید و بدون مشورت با وی اقدام به کاهش، افزایش دوز، قطع مصرف و مصرف مجدد آن ننمایید.

آلپرازولام معمولا برای کنترل بیماری ها در کوتاه مدت تجویز می گردد و نه برای مصارف طولانی. ممکن است به مرور زمان از میزان اثر این دارو کاسته شود، اگر بعد از مدتی احساس کردید اثر این دارو کاهش یافته حتما به پزشک خود اطلاع دهید

عوارض جانبی:

با وجود اثرات مفید برای افراد مبتلا به برخی اختلالات روانی، بنزودیازپین ها از قبیل آلپرازولام اعتیاد آور بوده و به هیچ وجه نباید بدون نظر پزشک مصرف گردند. زاناکس نباید با سایر داروهای آرامبخش، نوشیدنی های الکی و مواد مخدر مصرف شود زیرا موجب خواب آلودگی بیش از حد و حتی بروز عوارض خطرناک می گردد.

در کشور آمریکا در سال 2005 تعداد پذیرش در بخش اورژانس به دلیل مصرف ناصحیح و غیر پزشکی از قرص آلپرازولام 57.419 نفر و در سال 2010، 124.902 نفر و در سال 2011، 123.744 نفر بوده است و بیشترین دلیل مراجعه مصرف الکل و مواد مخدر در دوره مصرف این دارو بوده است.

مصرف همزمان الکل و مواد مخدر با این دارو به قدری خطرناک است که حتی نباید آنرا برای یکبار هم امتحان نمود.

هر شخصی که از آلپرازولام برای مدت طولانی و بیش از چند ماه استفاده نماید به آن وابسته شده و به مرور باید دوز مصرف را افزایش دهد تا این دارو اثر اولیه را ایجاد نماید به همین دلیل مصرف طولانی مدت آن توصیه نمی شود.

اعتیاد به بنزودیازپین ها زمانی آغار می شود که مغز اقدام به افزایش تولید دوپامین به جای گابا در واکنش به مصرف آن ها می کند.

به مرور زمان با مصرف آلپرازولام مقدار زیادی دوپامین در مغز آزاد شده که ایجاد حس نشاط و خوشی در بیمار می کند، این امر موجب وابستگی به این حس خوب مصنوعی می شود و فرد تمایل به مصرف بیشتر و بیشتر این دارو خواهد داشت تا زمانی که دیگر بدون آن حس خوشی را تجربه نخواهد کرد و در این حالت کاملا به آن اعتیاد پیدا کرده است.

سایر عوارض:

خواب آلودگی، سرگیجه، سبکی سر، افزایش بزاق دهان، تغییر در میزان تمایلات جنسی از عوارض عمومی مصرف آلپرازولام می باشند. توصیه می شود برای به حداقل رساندن سرگیجه به آرامی از حالت نشسته یا خوابیده بلند شوید.

مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی دیگری نیز به همراه داشته باشد که عبارتند از مشکلات گوارش، حالت تهوع، تغییر در خلق و خوی و تحریک پذیری. البته معمولا این عوارض زمانی پدید می آیند که بیش از حد تجویز شده آنرا مصرف نمایید. در هر صورت با مشاهده هر نوع عوارض جانبی مصرف دارو را قطع و با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

آلپرازولام هنگامی که به درستی و برای کوتاه مدت و طبق دستور پزشک مصرف گردد، یک داروی خواب آور و آرامبخش بی خطر و موثر است. بعد از پایان دوره درمان نباید مصرف دارو بطور ناگهانی قطع شود باید به مرور دوز مصرف کاهش و در نهایت قطع گردد.

باید توجه داشته باشید که آلپرازولام نیز به مانند اکثر داروهای شیمیایی دارای عوارض جانبی می باشد و پزشک شما تشخیص داده منافع این دارو برای شما بیش از عوارض آن می باشد.

عوارض جدی که با مشاهده آنها باید مصرف این دارو را قطع کنید عبارتند از: تغییرات روانی، توهم، افسردگی، افکار خودکشی، لکنت زبان و مشکل در تکلم، کاهش حافظه و توان فکری، عدم تعادل در راه رفتن.

اگر شخص مصرف کننده هر یک از عوارض زیر را تجربه کرد سریعا با اورژانس تماس گرفته و یا وی را به مراکز درمانی انتقال دهید، زردی چشم و پوست، تشنج، آلرژی پوستی و یا خارش شدید، تورم گلو و زبان، سرگیجه و مشکلات تنفسی.

قابل ذکر است این عوارض در درصد کمی از افراد مشاهده شده است و اکثر بیماران بدون مشکل می توانند این دارو را زیر نظر پزشک مصرف کنند.

هشدارها:

قبل از مصرف آلپرازولام اگر آلرژی به هر یک از داروهای گروه بنزودیازپین و یا هر گونه آلرژی به مواد غذایی، شیمیایی، گیاهی و سابقه اعتیاد به الکل و مواد مخدر دارید و در صورت ابتلا به مشکلات ریوی، تنفسی، بیماری های کبدی، کلیوی، قلب و عروق به پزشک خود اطلاع دهید. از آنجا که این دارو می تواند موجب خواب آلودگی، سرگیجه و گیجی شود از رانندگی، کار با ماشین آلات و هر فعالیتی که نیاز به تمرکز و دقت دارد جدا خودداری کنید.

قبل از مراجعه به دندانپزشک و یا انجام عمل جراحی پزشک خود را از مصرف آلپرازولام آگاه سازید.

مصرف زاناکس در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است امکان وارد شدن دارو به شیر مادر و آسیب جدی به جنین و نوزاد وجود دارد. حتی اگر قصد بارداری در چند ماه آینده را دارید قبل از مصرف آلپرازولام با پزشک خود مشورت نمایید.

این دارو برای افراد زیر 18 سال مناسب نمی باشد.

مصرف طولانی مدت آلپرازولام موجب اعتیاد و بروز افسردگی می گردد.

تداخل دارویی:

آلپرازولام ممکن است با بسیاری از داروها تداخل عمل داشته باشد در زیر اسامی برخی از آن ها نوشته شده است، بهتر است قبل از مصرف هر دارو و مکمل غذایی به دقت بروشور آنرا مطالعه کنید و یا از داروساز مشاوره بگیرید.

کاوا(Kava)، سدیم اکسیبات(Sodium Oxybate)، داروهای ضد قارچ از قبیل ایتراکونازول، کتوکونازول، سایمتیدین، بسیاری از  داروهای ضد افسردگی مانند فلوکستین، فلووکسامین، نفازودون، داروهای کنترل کننده اچ ای وی(HIV)، برخی از انواع آنتی بیوتیک از قبیل اریترومایسین، داروهای ضد تشنج مانند کاربامازپین و فنی توئین.

آلپرازولام نباید همراه با دارویی هایی که موجب خواب آلودگی می شوند مانند آنتی هیستامین ها، دیفن هیدرامین، دیازپام، زولپیدم، اکثر داروهای شل کننده عضلات، ضد دردها مانند کدئین، کلرپرومازین، ریسپریدون، امی تریپتیلین و ترازودون مصرف شود.

بروشور سایر داروهای مصرفی خود را مطالعه نمایید و مطمئن شوید عوارض جانبی آن ها شامل خواب آلودگی نمی باشد.

استعمال دخانیات نیز سطح آلپرازولام در سرم خون را کاهش می دهد، اگر سیگار می کشید و یا به تازگی آنرا ترک نموده اید پزشک خود را در جریان این موضوع قرار دهید.

شرایط نگهداری: زاناکس باید در دمای طبیعی اتاق بین 20 الی 25 درجه سانتی گراد نگهداری شود.

موارد منع مصرف: بارداری، شیردهی، افراد زیر 18 سال و موارد ابتلا به بیماری های ذکر شده

 

منبع: قرص زاناکس برای درمان چیست

منبع : قرص زاناکس برای درمان چیست